Piramid Sanat’ın düzenlediği '19 Mayıs 100. Yıl' başlıklı karma sergide Mustafa Kemal önderliğinde verilen bağımsızlık mücadelesi, farklı perspektiflerden yeniden yorumlanıyor. 

VEYSEL BOĞATEPE

Türk halkının Mustafa Kemal önderliğinde en büyük kazanımı olan cumhuriyet ve değerlerinin tartışmaya açıldığı hatta aşındırıldığı günümüzde Türk halkının çeliğe ikinci kez su verdiği 19 Mayıs 1919, yüzüncü yılını doldurdu. İşgal günlerinden direnişe, mücadeleden zafere ve M. Kemal Atatürk’ün en büyük eserim dediği Cumhuriyet’in kuruluş aşamasına değin bu zorlu fakat aynı zamanda da kararlı mücadele sürecini kısaca hatırlamak gerekiyor. Bilindiği üzere 1918 yılının sonlarına doğru I. Dünya Savaşı’ndan mağlup ayrılan olan Osmanlı İmparatorluğu, Mondros Ateşkes Anlaşması’nı imzalayarak dağılma sürecinin sonuna gelmiş ve itilaf devletlerince hasta adam ilan edilmişti. İmzaladığı ateşkes anlaşmasıyla boğazların hâkimiyetini, yeraltı kaynaklarının kullanım haklarını ve donanma ile ordu üzerindeki tüm emir haklarını İtilaf Devletleri’ne devretmiş ve bu anlaşma gereğince İzmir’i Yunanlılar, Adana’yı Fransızlar, Antalya ve Konya’yı İtalyanlar, Urfa, Maraş, Antep Merzifon ve Samsun'u İngiliz’ler işgal etmiş, İstanbul'da ise Kraliyet Donanması demirlemişti.

Yurt topraklarının bölüşüldüğü, Türk varlığının Anadolu’dan silinmeye başlandığı o günlerde Bandırma vapuru ile Samsun’a çıkan Mustafa Kemal, bir hafta boyunca “Mantıka Palas”ta kalmıştı. Bu süreçte bölgede meydana gelen çatışmaların sebebini araştırdıktan sonra 17 gün kalacağı Havza’ya ve oradan da Amasya’ya geçmişti. Samsun’a ilk çıkıştan sonra artık yurt gezileri yaparak Türk halkını örgütleyecek, imkânsız denilen bir direniş hareketi başlatarak emperyalist postalları vatan topraklarından söküp atacaklardı.

Toplumsal belleğimize kazınan tarih
 
Varlığımızın miladını oluşturan Milli Mücadelenin yüzüncü yılına özel Piramid Sanat’ta, Bedri Baykam ile Öykü Eras’ın küratörlüğünde “19 Mayıs 100. Yıl” başlığı altında grup / karma sergisi düzenlendi. 12 sanatçıya ait eserlerin yer aldığı sergi video, ses, metin ve obje enstalasyonu ile desteklenirken Piramid Sanat’ın kendi yayın organı olan ve belli başlı özel sergiler için çıkartılan “İç Manzaralar”ın tüm sayfalarında da devrimci mücadele işlendi. Her bir sanatçı, cumhuriyetin kurulmasıyla sonuçlanan tarihi süreci farklı formlar, disiplinler üzerinden kendilerine özgü bakış açılarıyla yorumlarken, gazetede yer alan yazarlar da bu sürecin öncesine ve sonrasına ilişkin aşamaları özetleyerek toplumsal hafızanın yeniden uyarılmasına katkı sundular.

Bedri Baykam, geçen yıl da 68 kuşağının 50. Yılına özel bir sergi düzenlemiş, bende yazı ile destek vermiştim. Bu bağlamda onun Cumhuriyet ve Atatürk devrimlerine olan duyarlılığı her ne kadar biliniyor olsa da teorik ve pratik kıstasında Baykam’ı ayrı tutmanın, hakkını teslim etmek olduğu inancındayım. Sözüm ona bugün birer manipülasyon makinesine dönüştürülen sihirli kutuların ekranlarından ağdalı cümleler kuran çoğunluk, teoride laf üretmenin ötesine geçemezken Baykam, 68 kuşağının taşıdığı devrimci bayrağı yere düşürmeden teslim almış ve ödünsüz savaşımını bugüne kadar pratikte sürdürerek yalnızca elini değil gövdesini taşın altına koymuştur. Bugün küçük organizasyonların dahi büyük bütçeler gerektirdiği günümüz kapitalist düzende Baykam, tüm maliyet ve riskleri üstlenerek birçok etkinlik, organizasyon gerçekleştirerek öncülük etmiştir. Varlığımızın miladı olan 19 Mayıs 1919’ın 100. Yıl sergisini çocuklarınızla birlikte görmenizi, sergiye özel çıkartılan gazeteyi de mutlaka temin etmenizi öneririm. Açılışı 19 Haziran’da yapılan sergi, 30 Ağustos’a yani başka bir önemli tarihimizi müjdeleyen zafer bayramına kadar açık olacaktır.

(Piramid Sanat: Kocatepe Mahallesi, No: 25, Feridiye Cd. Beyoğlu/İstanbul. Tel (0212) 297 31 21)