“Üretmezsek Tükeniriz” konferanslarının birincisini 27 Eylül 2019 yılında düzenlemiştik. O tarihte gündem daha farklıydı ve makro tarım politikalarına odaklanılmıştı. Birinci konferansta gündeme getirilen SEMERAT Holding yapılanmasını masaya yatırmıştık ve olumsuzluklarını anlatınca, bu yanlış politika rafa kaldırılmıştı. Mersin’de yapılan başarılı toplantı ses getirdi ve başka iller de benzer tarım toplantılarına başladı. 19 Mart 2022 tarihinde “Üretmezsek Tükeniriz” konferanslarının 2’incisini düzenledik. Tam da gıda ve tarım ürünlerinin fiyatlarının olağanüstü arttığı, tedarikte sorunlar yaşandığı bir dönemde yapılan bu konferans ortaya koyduğu düşüncelerle sorunlara ve çözümlere ışık tuttu, Mersin dinamikleri yine en doğru zamanda en etkili bir görevi yerine getirdi. Konferansa Yerel yönetimler, Oda ve Borsalar, çiftçiler, ilaç ve gübre tedarikçileri, tarım ve gıda firma temsilcileri, ziraat mühendisleri ve Ziraat Odaları ve ihracatçılar gibi sektörün tüm kesimleri etkin katılım sağladı. Konferansın amacı: Türkiye’de ihmal edilen tarımın önemini ve önceliğini ortaya koymak, sorun ve çözümlere odaklanmak, tarım ve hayvancılıkla ilgili planlama içinde olan kurumların ve yetkililerin buradan çıkacak sonuçları değerlendirmelerini ve göz önünde bulundurmalarını sağlamaktır. Ülke tarım ve hayvancılığının sorunlarına yerli ve milli düşünceleri olan akademisyen, bilim insanı ve çiftinin katkısını koymaktır. 

Pandemi ile birlikte yeni bir tarım düzeni başladı
Kendine yetme politikasıyla birlikte birçok ülke “tarımda korumacılık” yapmaya başladı. Yani, üretmiyorsanız, paranız olsa da tarım ve gıda ürünü alamayacağınız dönemler yaşıyoruz. Tüketim alışkanlıkları değişiyor. Online alışveriş hızlandı. Pandemi kısıtlamalarıyla birlikte konserve gibi uzun raf ömrü olan, saklanabilen paketli ürünler daha revaçta. Bakliyat gibi uzun süre depolanabilen ürünler popüler hale geldi. Ayrıca, üretmek tek başına yetmemeye başladı. Bunların taşıması ve lojistiği pahalandı ve ithalat daha pahalı hale geldi. Pandemi sorunu bitmeden üstüne bir de Rusya-Ukrayna çatışması başladı. Küresel bir etkisi olan Rusya-Ukrayna çatışması, özelinde bu ülkelerden yağ ve buğday gibi temel gıda ve tarım ürünü ithal eden Türkiye’yi daha da fazla etkiledi. Bu emtiaların fiyatları iç pazarda çok fazla arttı. Yani, ithalata bağlı tarım sosyal sorun haline geldi.

Konferansta en çok atıf yapılan konular nelerdi?
Tarımda plansızlık.
Girdi maliyetleri (Gübre, tohum, ilaç,  mazot, yem).
Ulusal tarım politikalardan uzaklaşmak.
Saha ile diyaloğun yeterli olmaması.
Tarım sektöründe hakimiyet kurmaya çalışan uluslararası sermayenin etkin lobisi.
Yerli bilim insanlar, akademisyenler ve üreticinin söylediklerinin dikkate alınmaması. 
Sanayileşmek için tarımdan çıkmak gerekir yanlış düşüncesi.
Tarım ve hayvancılıkta günlük kararlarla, geçici kararnamelerle bir tarım politikası yürütülmesi.
Üretmek yerine ithal etmek.
Tarımsal üretimden uzaklaşmanın tarıma dayalı sanayiyi bitirmesi
Küresel ısınma, ekilebilir toprakların azalması.
Aşırı nüfus artışı.
Tarımda verimsizlik ve yanlış tarım uygulamaları.
Bakir topraklarımızın yeterince tarım amaçlı kullanılmaması.
Zirai ilaçta da dışa bağımlılık var.  Zirai ilaç ve gübre destekleri arttırılmalı.
Desteklenen ürün sayısının çok az olması ve destek rakamlarının yetersiz olması.
Yerel dinamikler tarım ile ilgili verilen karaların ve planlamaların, süreçlerin içinde olmaması.
Tarım ve hayvancılık bir bütündür. Türkiye’de tarımın büyük kısmı hayvancılık için yapılıyor.
Fiyat istikrarı olmalı,  öngörülebilirlik olmalı.
Tarım planlama olmalı, bir yıl öncesinden bölgesel planlı üretim yapılmalı.
Uzun vadeli tarım politikaları olmaması. 
Tarım politikaları özerk olmalı, ulusal politikalarla oluşmalı, Bakandan Bakana değişmemeli. 
Kırsalı ve köyleri zenginleştirmeden tarımı ve hayvancılığı kurtaramayız. 
Küresel ısınma ve ekilebilir toprakların azalması ve suyun israf edilmesi.

Milli ve etkin bir tarım politikası ancak milli düşüncelerle oluşur
Türkiye’de 1980 sonrası sanayi hamlesinde tarımın gereksiz olduğu, sanayileşmek için tarımdan çıkmak gerekir gibi yanlış düşünce ve telkinler tarımı bu hale getirdi. Oysa güçlü sanayi ülkeleri aynı zamanda güçlü birer tarım ülkesidir. Tarım sektörü hiçbir sektöre engel değildir. ABD ve Rusya hem sanayi hem de tarım ülkesidir. Rusya’dan hem buğday hem de S-400 savunma füzelerini satın alıyoruz. 

Mersin tarımda önemli bir konumda 
Sadece üretici değil, aynı zamanda ihracatçı bir il. Pandemi ile bakliyat tüketimi arttı. Mersin bakliyatın sanayiye dayalı üretimini ve ihracatını yapan bir il. Taze sebze ve meyvenin de başkentlerinden biri. Tarım ürünlerinin bir kısmını ithal edip, işledikten sonra katma değer yaratarak satıyoruz. Bu önemli. Ama artık buğday ithal ederek bu lojistik, petrol ve girdi maliyetleriyle sürdürülebilir ve rekabetçi şekilde un ihraç etmemiz mümkün görünmüyor. Sonuçta tarım beraberinde birçok sektörü besliyor. Birçok ülke de destek mekanizmalarını buna göre veriyor. Gıdaya erişimin hayati olduğu bir dönemde devletin destek mekanizmaları arttırılmalı ve çeşitlendirilmelidir. Çiftçinin kar etmediği bir tarım sektörü sürdürülemez. 

Ayhan Kızıltan

Mersin Ticaret ve Sanayi Odası 

Yönetim Kurulu Başkanı