17 Nisan 2021

ABD ve Çinli bilim insanları tarafından üretilen “maymun-insan” melezi tür bilim dünyasında etik tartışmaları gündeme getirdi. Salk Enstitüsü'nden uzmanlar, insan kök hücrelerini makak embriyolarına enjekte ederek 20 güne kadar büyümeye devam eden bir embriyo oluşturdu.

--------------------------

Cell adlı bilimsel dergide yayımlanan çalışmanın başyazarı Juan Carlos Izpisua Belmonte, insanlar üzerinde gerçekleştirilemeyecek bazı deney türleri olduğunu, bu nedenle neredeyse insana benzeyen melezler yaratmanın bu sorunu çözebileceğini ve diğer kaynaklardan elde edilemeyen hayati verileri sağlayabileceğini açıkladı.

Genetik kimera veya kimerizm, farklı türlerden alınan hücrelerden oluşan ve iki DNA seti içeren tek bir organizmaya deniliyor. Memeliler arası türler 1970'lerden beri oluşturuluyor. Ancak, araştırmada kullanılan yeni teknoloji, çalışma ekibi maymun embriyolarının hayatta kalmasına ve vücudun dışında büyümesine izin veren bir teknik geliştirdiğinde mümkün hale geldi.

ÜÇ EMBRİYO GELİŞMELERİNE DAHA FAZLA İZİN VERİLMEDEN YOK EDİLDİ
Mevcut çalışmada, maymun embriyolarının oluşmasından altı gün sonra, her birine 25 insan hücresi enjekte edildi. Bir günün ardından 132 embriyoda insan hücreleri tespit edildi. 10 gün sonra 103 kimerik embriyo hala gelişmeye başladı. Ancak, hayatta kalan embriyoların sayısı kısa süre sonra azalmaya başladı ve 19. günde sadece üç kimera canlı kaldı. Bu noktadan sonra ekip, daha fazla gelişmeden onları yok etti.

HEM İNSAN HEM DE MAYMUNLARDAN DAHA GÜÇLÜ ÖZELLİKLERE SAHİP OLDUĞU GÖRÜLDÜ
Çalışmanın yazarları, yeni embriyolar söz konusu olduğunda, insan hücrelerinin yüzdesinin embriyolar gelişmeye başladıkça yüksek kaldığını söyledi.

Araştırmacılardan Izpisua Belmonte, Bu, kimera oluşumuna evrimsel olarak empoze edilmiş engellerin olup olmadığına ve bunların üstesinden gelebileceğimiz herhangi bir yol olup olmadığına dair daha iyi bir fikir edinmemizi sağlayacak dedi.

Öte yandan, bilim insanları embriyolardaki maymun ve insan hücrelerini ayrı ayrı incelediler ve onların normalden daha güçlü olduğunu keşfettiler.

ORGAN VE DOKU NAKLİ İLE KANSER İLAÇLARININ DENEYLERİNDE KULLANILABİLİRLER
Daha uzun vadede, araştırmacılar kimeraları yalnızca erken insan gelişimini incelemek ve hastalığı modellemek için değil, aynı zamanda potansiyel olarak nakledilebilir hücreler, dokular veya organlar oluşturmanın yanı sıra kanser tedavisi için yeni yaklaşımlar geliştirmek için kullanmayı umduklarını ifade etti.

PEKİ YA İNSANLAR BİLİNCİNE VE DUYGULARINA SAHİP OLURLARSA NE OLACAK?
Çalışmaya dahil olmayan bilim insanları ise, deneyin sonucunda maymunun insana benzeyen özelliklere sahip olabileceğini belirterek araştırmanın ahlaki olarak sorunlu olduğunu öne sürdü.

Oxford Üniversitesi'nden bilimsel araştırma etiği uzman Profesör Juian Savulescu, pandoranın kutusunu açtıklarını ve organ nakli gibi durumlarda tam bir insan-olmayan ara bir tür geliştirmesinin yalnızca bir zaman meselesi olduğunu söyledi. Savulesca, Anahtar etik soru şu: Bu yeni yaratıkların insanlara dönüşürse ne olacak? Bir kişi olarak muamele görecek kadar insan olarak kabul edilip edilmeyeceklerini, insan benzeri zihinsel kapasiteye sahip olup olmadıklarını ve gerçekten araştırmada kullanılıp kullanılamayacaklarını sorgulamamız gerekli ifadelerini kullandı.

İNSAN NEDİR?"İN CEVABI YALNIZCA BİYOLOJİK DEĞİL
Diğer taraftan Savulescu, büyümesine izin verilen bir kimera üzerinde herhangi bir deney yapılmadan önce, zihinsel kapasitelerinin düzgün bir şekilde değerlendirilmesi gerektiğini vurguladı.

Tam olarak insan olmayan bu tür, zihinsel olarak bir insana yakın olabilir. İnsanların yararına kullanmadan önce hayvanları, zihinsel yaşamlarını ve ilişkilerini anlamanın yeni yollarına ihtiyacımız olacak. Belki de bu, bilimde, tıpta ve tarımda hayvanlara daha genel olarak insanlar tarafından nasıl muamele edildiğini yeniden düşünmemize yol açacaktır dedi. 

Çalışmaya dahil olmayan Oslo Üniversitesi Pratik Felsefe Doçenti Dr. Anna Smajdor, ise durumun biyolojik kategorilerin sabit olmadığı gerçeğini pekiştirdiğini ifade ederek, Davranışlarımız ve çerçevelerimiz 'yanlış varsayımlara dayandığından, akışkan bir biyolojik kategori fikrinin önemli etik ve yasal zorluklar ortaya çıkarıyor. Bu yanlış varsayımlar arasında, 'İnsan nedir?' sorusuna kolay, biyolojik bir cevap olduğu yanlış öneri var değerlendirmesinde bulundu.