Bizdeki "asgari ücretin" ilk izlerine gitmek için, 1800’lü yılların başına uzanmak lazım.

Türkiye işçi sınıfı tarihi üzerine en kapsamlı çalışmayı yapan Yıldırım Koç, 610 sayfalık "Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi - Osmanlı’dan 2019’a" adlı eserinde, Osmanlı devletinde dokumacılıkta, madenlerde ve tarımda kölelerin yaygın olarak çalıştırıldığını anlatır. Örneğin "1864’te 30 bine yakın Afrikalı kölenin İstanbul dolaylarında tarlalarda çalıştırıldığı, 1869-1876 yıllarında Batı Anadolu’da tarlalarda çalıştırılmak üzere 13.500 kölenin satıldığı" bilgisinden söz eder.

Sömürgeci devletlerde ve, sömürgelerdeki kadar olmasa da, Osmanlı devletinde de kölelik yaygındır. Ağırlıklı olarak Afrikalı köle emeği kullanılmıştır.

Avrupalı sömürgecilerin sömürgelerde uyguladıkları gibi vahşetin, Osmanlı topraklarında sistematik ve yaygın olduğu da söylenemez.

"Ölmeyecek kadar yiyeceğin", "ölmeyecek kadar ücrete", giderek de "en az geçim ücretine" dönüşmesinin, ardından da "asgari ücrete" evirilmesinin Osmanlı kölelerindeki seyri hakkında bilgilere ulaşamadım.

Asgari ücretin atası olan en az geçim ücreti hakkında, 1978’de Türk-İş Yayınları’nda ilk baskısı yapılan "Asgari Ücret - Türkiye ve Dünya Uygulaması" adlı eser, Osmanlı kayıtlarında 2 Şaban 1226 tarihli (1806 yılı) fermandan bahseder. Konu sadece inşaat işçileridir.

Fermanda, "Neccar (dülger, marangoz) kalfası 110 para, karhanesi 110 para, Üstad sicili 90 para, Ala neccar 90 para, Vasar neccar 80 para..." diye başlayan bir liste açıklanmıştır.

Yine aynı eserde, Cumhuriyet öncesi ikinci asgari ücretin Ereğli Kömür havzasındaki maden işçileri için uygulandığı aktarılır. Milli mücadele yıllarında kömür işçisi 80 kuruş almakta, bunun da 40 kuruşu ekmek parası olarak kesilmektedir.

1921’de Ereğli maden işçileri için çıkarılan 151 Sayılı Ereğli Havzai Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik Kanun’un 11 maddesi, asgari ücret düzenlemesi hakkındadır. "Maden ocaklarında çalışan amelenin haddi asgari ücreti ocak amil veya mültezimleriyle amele birliği ve İktisat Vekilate tarafından müntehap üç zat marifetiyle tayin olunur" denmektedir.

CUMHURİYET'TE ASGARİ ÜCRET

Cumhuriyet, işçiyi işverene karşı korumayı, milli bir mesele olarak ele aldı. 1923 İzmir İktisat Kongresi’nde işçilerle ilgili alınan karar şöyledir: "İşçi ücretlerinin her üç ayda bir geçim şartlarıyla mütenasip olarak belediye meclislerince tespit ve ilanı ile müesseselerin buna uyma zorunluluğu kararlaştırılmıştır."

Merkezi hükümet henüz yerleşmemiş, merkezi bir ekonomik düzen henüz kurulamamıştı. Bölgeler arası gelişmişlik düzeyi ise epeyce farklı idi. Karar, her belediyeye kendi bölgesinin gelişmişlik düzeyine, koşullarına göre bir ücret saptama olanağı veriyordu.

O günün koşullarındaki bu esnek uygulama, bölgeden bölgeye asgari ücreti çeşitlendiriyordu.
 
Bununla birlikte asgari ücret uygulaması ulusal bir nitelik kazanmıştı.

İşletme ve işveren keyfiyeti ortadan kaldırılmıştı.

Geçiş süreci 1936’ya kadar devam etti. 1936’da çıkarılan 3008 Sayılı İş Kanunu, basın ve deniz işçileri dışındaki bütün işçileri, ülke çapında tek bir kanunda birleştiriyordu.

Bölgelere göre değişen asgari ücret uygulamasına da son verildi.

İzmir İktisat Kongresi ile işveren keyfiyetinden alınan asgari ücret belirleme yetkisi, 3008 sayılı kanunla da mahalli idarelerin elinden alınmış, bölgesel esneklikten kurtarılmış, merkezi idarenin milli düzeydeki görevi olmuştu.

Sadece asgari ücret değil, işçilik de, işçi sınıfı da ulusal çapta ortaklaşıyordu.

1951’de yayınlanan yönetmelikten sonra, 1967, 1971 ve 2004 yıllarında İş Kanunu’nun değişmesiyle yeni yönetmelikler çıkarıldı.

19 Nisan 2014 tarihli son yönetmelik, 16 yaş altındakiler için farklı asgari ücret uygulamasına son verdi. Böylece 15 yaş üzerindeki her çalışan, aynı asgari ücrete tabi oldular.

ASGARİ ÜCRET BAĞIMSIZLIKTIR, MİLLETLEŞMEDİR

Bu kısa özet, hem kölelere davranışta, hem de asgari ücret uygulamasında Osmanlı Devleti'nin bile sömürgeci devletlerden daha ileride, daha insani, daha emekten yana olduğunu anlatmaktadır.

Cumhuriyet'e göre işçilik ve asgari ücret, emperyalizme karşı mücadelenin, bağımsız bir devlet kurmanın, yeni bir ülke yaratmanın, egemen bir ekonomi inşa etmenin parçasıdır.

Etnik, dinsel ve bölgesel farklılıkları geride bırakan milletleşmenin parçasıdır.

Bu amaç, adım adım inşa edilen ekonominin her adımındadır.

Bakın satılan, yıkılan, kapatılan kamu kurumlarındaki işçilerin olanaklarına, bakın henüz satılmamış olan kurumlara, bütün tahribatlara rağmen buram buram cumhuriyet kokar hepsi. Aydınlık Gazetesi