‘Sovyet revizyonizmine’ karşı mücadele ve Sosyalizmden Geri Dönüş Teorisi
20.8.2019 02:01

Aydınlık hareketi, Türkiye devrimcilerini de hızla içine çeken revizyonizme ve Sovyetler Birliğinin Sosyal emperyalist politikalarına karşı açık tavır aldı. Sovyetler’in işgallerini açıkça mahkûmetti. Mao Zedung’un Sosyalizmden Geri Dönüş tezini ve Üç Dünya Tahlilini benimsedi, mücadelesini yürüttü.

 
HÜSEYİN KARANLIK

Sol’da 50 yılın iki çizgi mücadeleleri-4

1960’ların sonları ile 1970’ler dünya sosyalist hareketinde büyük tartışmalara ve parçalanmalara sahne oldu. 1956’da Sovyetler Birliği Komünist Partisi’nin (SBKP) kongresinde Kruşçev iktidara gelmişti. Kruşçev’in kongreye sunduğu rapor, Stalin karşıtı bir kampanya görüntüsü altında Bilimsel Sosyalist çizginin bütün önemli ilke ve tezlerinin tam bir reddini içeriyordu. Ve dünya kapitalist sistemine teslimiyeti ilan ediyordu. “Barış içinde bir arada yaşama” adı altında Kapitalist sisteme karşı mücadele terk edilmiş, ezilen ülkelerin Milli Kurtuluş Savaşları ve Devrim mücadeleleri “barış karşıtı” bulunarak, olumsuzlanmıştı. Tarihsel önemdeki bu kongrenin ardından Komünist partiler arasında bir süre kapalı kapılar ardında süren sert tartışmalar Çin Komünist Partisi’nin (ÇKP) SBKP’nin çizgisine karşı açıktan başlattığı taarruzla su yüzüne çıktı ve dünya çapında yayıldı. Mao Zedung’un önderliğindeki ÇKP, 1956’dan sonraki süreçte Sovyetler Birliği’nin kapitalizme adım adım geri döndüğünü, hatta özellikle 1964’te Brejnev’in iş başına gelmesiyle de sosyal- emperyalist bir niteliğe büründüğünü saptıyordu. Sovyetler Birliği, ABD ile dünya çapında hegemonya yarışına girişmişti.

Kruşçev ve Stalin

MAO’NUN KAPİTALİZME GERİ DÖNÜŞ TEZİ VE KÜLTÜR DEVRİMİ

Çin lideri Mao Zedung, Sovyetler Birliğindeki gelişmeleri ve kendi ülkesindeki sosyalist inşa deneyini kapsamlı bir incelemeye tabi tutarak kapitalizme geri dönüş tezini ortaya attı. Bu teze göre “Komünist Partinin iktidarı altındaki sosyalist bir ülkede üretim araçlarının bütünüyle kamu mülkiyetine geçirilmesinden sonra dahi iki sınıf (burjuvazi ile proletarya), iki yol (kapitalist yolla sosyalist yol) ve iki çizgi (revizyonist çizgi ile proleter devrimci çizgi) arasındaki mücadele devam eder. Burjuvazinin, kapitalist yolun ve revizyonist çizginin galebe çalması ihtimali hâlâ vardır. Kapitalist yolun başını çekenler de parti içindeki iktidar sahipleri arasından çıkar. “Dolayısıyla sosyalizm altında da kapitalist yolculara karşı iktidar mücadelesi devam eder. Hatta zaman zaman fırtınalı kitle hareketlerini de kapsar. Yeni yeni Kültür Devrimlerine ihtiyaç doğar.” Çin’de 1966’da patlak veren ve milyonlarca Çinliyi harekete geçiren, iktidarın yapısında önemli değişikliklere yol açan Büyük Proleter Kültür Devrimi, bu görüşü doğrulayan somut bir örnek olarak tarihe geçti. Nasıl bir sosyalizm tartışması, aynı zamanda her ülkenin kendine özgü bir sosyalizm inşa etmesi gerektiği fikrini de geliştirdi.

Mao Zedung
Aydınlık hareketi ÇKP ile SBKP arasındaki tartışmalardan ve Sovyetlerin Çin Devrimine müdahalesinin yarattığı olumsuz sonuçlardan çıkarılması gereken dersleri”Kendi omuzlarımız üzerinde kendi kafamızı taşımak” olarak özetledi. Aydınlıkçılar Dünya sosyalist hareketi içindeki tartışmalara böyle baktığı için 1978 yılında ÇKP kongresinde “Üretim araçları üzerinde kolektif mülkiyet gerçekleştirildikten sonra geri dönüş olmaz” ve bu durumda “fırtına halinde kitle hareketlerine gerek yoktur” şeklindeki tezlerin yanlış olduğunu söyledi. Ve kendi bağımsız çizgisini korudu. Aydınlıkçıların “Nasıl bir Sosyalizm?” sorusuna ilişkin görüşleri, 1990’da yayınlanan Doğu Perinçek’in “Stalin’den Gorbaçov’a” adlı kitabında kapsamlı olarak ortaya kondu.

ÜÇ DÜNYA TEORİSİ TARTIŞMALARI

1917 Sovyet Devriminin önderi Lenin, daha 20. yüzyılın başında, kapitalizmin emperyalist aşamaya varmasıyla birlikte Dünya’nın bir avuç ezen emperyalist milletle büyük çoğunluğu oluşturan ezilen milletler arasında ikiye bölündüğünü, devrimlerin de ezen-ezilen millet çelişmesinin bir ürünü olarak sistemin en zayıf halkasında patlak vereceğini tespit etmişti. Çin Komünist Partisi de, 1970’ler ve sonrası dönemde, yeni bir dünya savaşı tehlikesinin Sovyetler Birliği’nin ABD ile dünya çapında giriştiği hegemonya mücadelesinden kaynaklandığını ifade ediyordu. Çin, aynı zamanda 20. yüzyılın son çeyreğine girildiği yeni durumda, Dünya’daki gelişmeleri etkileyecek üç ana gücün şekillendiğine dikkat çekti.
 
-Birinci Dünya: İki süper devlet: ABD ve Sovyetler Birliği.

-İkinci Dünya: İki süper devlet dışındaki diğer kapitalist-emperyalist devletler, yani Avrupa ülkeleri ve Japonya.

-Üçüncü Dünya: Emperyalizmin sömürü ve tahakküm altında inleyen ve dünyanın büyük çoğunluğunu oluşturan emperyalizme bağımlı ezilen ülkeler ile Sosyalist devletler. Bu durumda emperyalist sistemin temel dayanağı ve yeni bir dünya savaşı tehlikesinin de nedeni olan Birinci Dünyaya yani İki Süper Devlete karşı Üçüncü Dünyanın ve İkinci Dünyanın birleşmesi, ortak mücadele vermesi öngörülüyordu.

“Üç Dünya Teorisi” olarak adlandırılan bu tahlil, Sovyetler Birliği’nin 1990’lardan itibaren dağılma sürecine giriş dönemine kadar dünya kamuoyunun ve sosyalist hareketin gündeminde kaldı.

Aydınlık hareketi, Türkiye devrimcilerini de hızla içine çeken ve derinden etkileyen bu tartışmada revizyonizme ve Sovyetler Birliğinin Sosyal emperyalist politikalarına karşı açık tavır aldı. Sovyetler Birliği 1968’de Çekoslovakya’yı “sosyalizmi korumak” bahanesiyle işgal etmesine karşı gecikmeli de olsa kesin karşı çıktı. Yine 1979’da Afganistan’ın Sovyetler Birliği tarafından işgal edilmesini açıkça mahkûm etti. Mao Zedung’un Sosyalizmden Geri Dönüş tezini ve Üç Dünya Tahlilini benimsedi, mücadelesini yürüttü.

İSMAİL BİLEN'İN DOĞU BERLİN MERKEZLİ 'TKP'Sİ

Merkezi Doğu Berlin’de bulunan, İsmail Bilen’in yönettiği ve Sovyet devleti tarafından finanse edilen, yönlendirilen “TKP” (Türkiye Komünist Partisi) ise, o yıllarda Türkiye’de ve yurtdışında Sovyet tezlerinin bire bir sözcülüğünü yaptı. Bütün varlığını ve geleceğini Sosyal Emperyalist Sovyetler Birliği’nin yayılma planlarına ve faaliyetlerine bağlamıştı. Çekoslovakya’nın işgalini açıkça savundu, Afganistan’ın işgaline destek verdi. Bu işgalci politikalara tavır alanlara karşı da “Maocu Bozkurtlar” söylemiyle saldırgan bir tutum izledi. İbretliktir, Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra ise bu yapının önde gelen yönetici kadroları kendini el çabukluğuyla ABD’nin başı çektiği küresel emperyalizmin hizmetine sundu. Küreselleşmeci neoliberal akımın körüklediği etnik ve dinsel bölücülüğün sözcüleri haline geldiler. Ancak bu anlamda da kullanılabilir olmaktan çıktılar ve dağılıp gittiler. O yıllarda “Devrimci Yol” adıyla bilinen ve sol içinde oldukça yaygın olan grup ile Mihri Belli’nin çevresinde kalanlar, bu tartışmalarda orta yolcu bir çizgi izlediler. “Ne o, ne o” diyerek Sovyetler Birliği’nin yayılmacı ve işgalci politikalarını dolaylı yoldan onayladılar. Mao’nun bilimsel sosyalist teoriye en önemli katkılarından biri olan sosyalizmden geri dönüş teorisini reddettiler.

YARIN: NEOLBERALZMN KÜRESELLEŞME VE “SİVİL TOPLUMCULUK ATAĞINA KARŞI MÜCADELE