Amerika Birleşik Devletleri önümüzdeki dönem kapitalizm-sosyalizm kavramları üzerinden yürütülecek ve liberal ekonomi-kamu ekonomisi içeriğiyle verilecek büyük bir mücadeleye sahne olacağa benziyor Şişeden hayaleti en baştaki çıkardı.

YUNUS SONER Vatan Partisi Gen. Bşk. Yrd.

Amerikan siyasetinde alttan alta kaynamaya başlayan tartışmayı ABD Devlet Başkanı Donald Trump, 5 Şubat’ta yaptığı geleneksel Birliğin Durumu konuşmasında şu sözlerle alevlendirdi:

“Burada, ülkemiz ABD’de sosyalizmin uygulanması yönündeki çağrılar bizi endişelendiriyor. Amerika özgürlük ve bağımsızlık üzerine inşa edildi; hükümet zorlaması, baskısı ve kontrolü üzerine değil. Biz özgür doğduk ve özgür kalacağız.”

TRUMP: ABD SOSYALİST OLMAYACAK!

Bir paragraf öncesinde Venezuela’ya saldıran Trump, konuşmasını şöyle sürdürdü: “Bu akşam kararlılığımızı tazeliyoruz: Amerika hiçbir zaman sosyalist bir ülke olmayacak.”

Kendilerini ‘demokratik sosyalist’ olarak tanımlayan başkanlık adayı Bernie Sanders’in beklenmeyen başarılı çıkışı ve genç demokrat partili parlayan yıldız Alexandria Ocasio-Cortez’in son derece sürpriz bir şekilde Temsilciler Meclisi’ne seçilmesi, ABD siyasetinde ‘sosyalizm’ kavramını tekrar başlıklara taşımaya başlamıştı.

Trump’un çıkışıyla ise ‘sosyalizm’ manşetlere oturdu: ‘ABD’de sosyalizm yükseliyor mu?’ (Washington Post), ‘Yapabilecek olan sosyalist’ (Wall Street Journal), ‘Yeni sosyalist sınır: Amerika’ (TheHill), ‘Evde sosyalizmden korkan Trump dış politikada Soğuk Savaş tutumu alıyor’ (CNN).

SEÇİM KAMPANYASINDA SOSYALİZM

Birçok yorumcu, Trump’un ‘sosyalizm’ çıkışını 2020 Başkanlık seçimleri ile açıklıyor. Buna göre mevcut başkan, rakibi Demokrat Parti’yi, muhalefetin en radikal unsurlarını gündeme taşıyarak ve hedef alarak yenmek istiyor. Bu yoruma göre seçimlere yaklaşıldığında Trump’tan daha çok ‘sosyalizm’ duyulacak.

Yanıt Washington Post yazarı Paul Waldman’dan geliyor.

Waldman 6 Şubat’ta yayımlanan yazısına ‘Trump kampanyasının merkezine sosyalizm karşıtlığını oturtmak istiyor. Bu sosyalizm için mükemmel bir haber’ başlığını atıyor.

Waldman, Cumhuriyetçilerin son 30 yıldır liberalizm karşıtı her şeyi ‘sosyalizm’ olarak karaladığını, bu nedenle özellikle genç nesilde bu kavramın akıllara, sınırlanan kapitalizmi ve sosyal devleti getirdiğini belirtiyor.

ABD SEÇMENİNİN YÜZDE 37’Sİ ‘SOSYALİZM OLUMLU’ DİYOR

Ağustos 2018’de Gallup araştırma şirketi tarafından açıklanan bir anket, Waldman’ı doğruluyor. Buna göre Demokrat Parti seçmenlerinin yüzde 58’i, tüm seçmenin ise yüzde 37’si sosyalizmi olumlu karşılıyor. Demokrat Parti içinde ‘kapitalizmi olumlu’ bulanların oranı ise yüzde 47.

Ocasio-Cortez’in medyada geniş yer bulmasıyla, üyesi bulunduğu Amerika Demokratik Sosyalistleri grubu da tartışılmaya başlandı. Demokrat Parti’ye yakın bir şekilde örgütlenen grup, 2018 seçimlerinde Senato’da bir, Temsilciler Meclisi’nde üç sandalye kazanırken birçok eyalette de yerel seçim başarısı elde etti.

Grup amacını ‘kâra yabancılaşmış emeği, siyasi eşitsizliği, gelir eşitsizliğini reddederek, kaynaklar ve üretim üzerinde halkın kontrolünü sağlamak’ olarak tanımlıyor.

AMERİKA DEMOKRATİK SOSYALİSTLERİ

Tanıtım bildirisinde ‘sosyalizm ve demokrasinin el ele yürüdüğünü’ savunan grup, ‘ekonomik kurumları onlardan etkilenen çalışanlar ve tüketiciler yönetmeli’ diyor ve sosyal mülkiyet şekillerini öne sürüyor.

Amerika Demokratik Sosyalistleri’ne üye olmayan, ancak 2020 Başkanlık seçimleri için Demokrat Parti’den aday adaylığını açıklayan Massachusets senatörü Elizabeth Warren, bu talepleri içeren ‘Hesap Veren Kapitalizm’ isimli yasa tasarısını senatoya sundu bile.

1 milyardan fazla ciro yapan şirketlerin Ticaret Bakanlığı bünyesinde oluşturulacak özel bir birime kayıt yaptırmasını öngören yasa, şirketlerin Yönetim Kurullarının yüzde 40’ının işçiler tarafından seçilmesini ve şirketlerin yeni yönetim kurallarına tabi tutulmasını öngörüyor. Harvard Profesörü Jeffrey Miron’a göre yasa ‘kapitalizmi yıkmaya destek olur’.

Yakından bakıldığında ‘sosyalizm’ kavramı altında farklı yaklaşımların toplandığı anlaşılıyor. Demokratik Sosyalistler sosyal refah alanında İsveç’i örnek gösterirken Bernie Sanders Roosevelt’in ‘Yeni Anlaşması’na (New Deal) gönderme yapıyor.

KARMA EKONOMİ GÜNDEMDE

Sağlık ve eğitim sektörlerinde devletin rolünün güçlendirilmesi tartışılırken Globe Post yazarı Bryan Bowman, ‘sosyalizm’ kavramını karma ekonomi olarak tanımlayarak Amerikan geleneğinin parçası ilan ediyor.

Alexandria Ocasio-Cortez’in Senatör Ed Markey’le birlikte geçen hafta kamuoyuna sunduğu ve bir dizi Demokrat Parti başkanlık aday adayı tarafından desteklenen Yeşil Yeni Anlaşma (Green New Deal), bu yaklaşımların toplamı gibi görünüyor.

Bağlayıcılığı olmaksızın Kongre’ye sunulan bildirge, en başta ABD’nin İklim Anlaşması’ndan doğan yükümlülüklerini yerine getirmeyi amaçlıyor. Ancak yöntem olarak geniş kamu yatırımlarını öngören bildirge, iklim ötesinde kamu ekonomisi yönetiminde bir dizi sosyal hakkı da gündeme getiriyor.

SOSYALİZM KAPİTALİZME LİBERALİZM KARMA EKONOMİYE KARŞI

Liberal ekonominin amiral gemilerinden Bloomberg’in yazarı Sunstein, ‘Roosevelt bu ülkenin en büyük ilericisiydi, ama sosyalist değildi. Büyük değişiklikler isteyenler bu kavramdan uzak durmalı’ diye uyarıyor.

Amerika Birleşik Devletleri önümüzdeki dönem kapitalizm-sosyalizm kavramları üzerinden yürütülecek ve liberal ekonomi - kamu ekonomisi içeriğiyle verilecek büyük bir mücadeleye sahne olacağa benziyor.

Reklamdan sonra devam ediyor 
İnsanlığın geleceğine yön verme iddiasında olanların tekrar sosyalizm kavramına sarılmaları hiç şüphesiz aydınlatıcı. Kavramın bugün Amerika Birleşik Devletleri topraklarında bile yükselmesi ise, tarihin cilvesi.

İnsanlığın geleceğine yön verme iddiasında olanların tekrar sosyalizm kavramına sarılmaları hiç şüphesiz aydınlatıcı. Kavramın bugün Amerika Birleşik Devletleri topraklarında bile yükselmesi ise, tarihin cilvesi

Yeni Yeşil Anlaşma

Ocasio-Cortez tarafından Temsilciler Meclisi’ne sunulan, ‘Yeşil Yeni Anlaşma’ bildirgesinden bazı satır başları (tüm metin alıntıdır, çeviri tarafıma aittir):

Temsilciler Meclisi, 2. Dünya Savaşı’ndan ve Yeni Anlaşma’dan beri görülmemiş, yeni bir milli, toplumsal, sanayi ve ekonomik seferberliğin tarihi bir fırsat olduğunu kabul eder.

Temsilciler Meclisi, Federal Hükümetin aşağıdaki hedefleri gerçekleştirmek için Yeni Yeşil Anlaşma’yı yaratma sorumluluğunu kabul eder:

Net sıfır sera gazı bilançosu.

Milyonlarca iyi, yüksek maaşlı iş fırsatı yaratmak ve bütün ABD halkı için refah ve ekonomik güvenliği sağlamak.

ABD’nin altyapısına ve sanayine yatırım yapmak.

Bu ve diğer hedefler için 10 yıllık milli seferberlik gerekmektedir. Seferberlik çerçevesinde:

İklim değişikliği kaynaklı felaketlere dayanıklı konutların inşası.

ABD’deki altyapının tamiri ve iyileştirilmesi.

Enerji ihtiyacının yüzde 100’ünün temiz ve yenilenebilir kaynaklarla sağlanması.

Ulaştırma sistemlerinin elden geçirilmesi.

Yeşil Yeni Anlaşma’nın hedeflerinin ve seferberliğin gerçekleşmesi için şu hedef ve projeler takip edilmelidir:

* Kamuoyunun yeterli mülkiyet oranına, yatırım dönüşüne ve sermayeye sahip olmasını sağlayacak yönetim.

* Bütün Amerikalılara yüksek eğitim dahil nitelikli eğitimin sağlanması.

* Ekonomik kalkınmayı, sanayinin çeşitlenmesini ve derinleşmesini sağlamak için yatırımları yönlendirmek, toplumsal refah ve mülkiyet yaratmak.

* İşçilerin örgütlenme ve sendikalaşma hakkını güçlendirmek ve savunmak.

* Çalışma fırsatlarının yurtdışına gitmesini engellemek ve ABD içinde imalat sanayiini geliştirmek.

* Bütün iş insanlarının ülke içi ya da dışı tekellerin haksız rekabetinden ve hükmünden korumak.

Bildirge sahipleri, serbest piyasası ve içerdiği Amerikan Rüyası ile ünlü Amerikan Sistemi bağlamında devrim anlamına gelen taleplerini bildirgenin son maddesinde tekrar özetlemiş:

Amerika Birleşik Devletleri’nin tüm vatandaşlarına;

* Nitelikli sağlık hizmeti sunmak

* Ödenebilir, güvenli ve uygun konut sunmak

* Ekonomik güvenlik sunmak ve

* Temiz su, temiz hava, sağlıklı ve ödenebilir gıda ile doğaya erişim imkanı sunmak, Federal Hükümetin görevidir.

Yakından bakıldığında ‘sosyalizm’ kavramı altında farklı yaklaşımların toplandığı anlaşılıyor. Demokratik Sosyalistler sosyal refah alanında İsveç’i örnek gösterirken Bernie Sanders Roosevelt’in ‘Yeni Anlaşması’na (New Deal) gönderme yapıyor